Επιχειρήσεις ως μέρη φυσικών οικοσυστημάτων

Μία επιχείρηση εκτός από κομμάτι της δομής της κοινωνίας είναι και κομμάτι της φύσης. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι είμαστε ζώα του πλανήτη γη. Το σώμα μας προέρχεται από το χώμα, τον αέρα και το νερό αυτού του πλανήτη και σε αυτά επιστρέφει. Μαζί με τα υπόλοιπα ζώα και τα φυτά αποτελούμε το οργανικό μέρος του πλανήτη. Αυτά είναι οι συγγενείς και οι συγκάτοικοί μας στον πλανήτη, όπως μας έχει δείξει και η καλώς τεκμηριωμένη θεωρία της εξέλιξης των ειδών. Μαζί τους συνθέτουμε μία αλυσίδα όπου ο κάθε κρίκος έχει το ρόλο του. Αν λοιπόν θέλουμε να προοδεύσουμε ως ανθρωπότητα αυτό γίνεται μόνο σε αρμονία με το περιβάλλον του οποίου είμαστε μέρος. Μια επιχείρηση η οποία επικεντρώνεται αποκλειστικά στο κέρδος ή στην παραγωγή ενός προϊόντος χωρίς να λαμβάνει υπόψη τίποτε άλλο, μοιραία είναι επιζήμια και για την ανθρωπότητα και για τον υπόλοιπο κόσμο. Φυσικά δε γίνεται μία οποιαδήποτε δραστηριότητα να μην έχει καθόλου αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον ούτε είναι αυτό το ζητούμενο. Δε στηρίζουμε μία θέση που λέει ότι η φύση είναι τέλεια και πρέπει να επιστρέψουμε πλήρως σε αυτή.

Η φύση δεν είναι ούτε μία μεταφυσική οντότητα που έχει σχεδιάσει ένα πλάνο ούτε κάτι το τέλειο. Τα διάφορα μέρη της είτε είναι η ατμόσφαιρά της είτε τα φυτά της και ούτω καθεξής συσχετίζονται, και μέσα από μία αδιάκοπη ροή – σε μεγάλο βαθμό τυχαίων αν όχι μόνο τυχαίων – γεγονότων έχουν φτάσει στην κατάσταση στην οποία τα έχουμε γνωρίσει εμείς. Πολύ συχνά στη φύση υπάρχουν καταστροφικά γεγονότα όπως μια έκρηξη ηφαιστείου που προκαλούν δυσαρμονία ή δημιουργήματά της τα οποία είναι έστω μερικώς προβληματικά όπως ζώα που καταναλώνουν πλήρως την χλωρίδα ενός τόπου και στο τέλος καταστρέφουν και αυτήν και την πανίδα που δεν μπορεί πια να τραφεί. Παρά το γεγονός ότι μετά από εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης τα δημιουργήματα της φύσης είναι ακόμη στην κορυφή της τέχνης της δημιουργίας σε σύγκριση με το τι μπορούμε εμείς ως ανθρωπότητα να παράγουμε, σίγουρα δεν είναι τέλεια και βρίσκονται πάντα σε εξέλιξη. Ο διαχωρισμός βέβαια μεταξύ ανθρωπότητας και φύσης είναι σε μεγάλο βαθμό τεχνητός, γιατί στην πραγματικότητα όταν κατασκευάζουμε ένα διαστημόπλοιο δε διαφέρουμε τόσο πολύ από οποιοδήποτε άλλο ζώο όπως ένας κάστορας που χτίζει το σπίτι του με κλαδιά.

Στο πλαίσιο λοιπόν της εξέλιξης της ζωής η παραγωγή και η τεχνολογία είναι εν δυνάμει ένας ακόμη δρόμος ώστε η ίδια η ζωή να βελτιωθεί. Το να κατασκευάζουμε ρουχισμό μας προστατεύει από διάφορα φυσικά φαινόμενα, το να παράξουμε τεχνολογίες που μπορούν να αποτρέψουν την πτώση ενός αστεροειδούς μας εξασφαλίζει από έναν υπαρξιακό κίνδυνο για όλους τους οργανισμούς του πλανήτη και το να δημιουργούμε τηλεπικοινωνίες μεταξύ άλλων σημαίνει ότι μπορούμε να αποθηκεύουμε και να μοιραζόμαστε πληροφορίες κερδίζοντας χρόνο στον αγώνα δρόμου που κάνουμε για να αποτρέψουμε διάφορες υπαρξιακές απειλές. Να τονιστεί εδώ ότι η τεχνολογία δεν έχει μόνο χρηστικό χαρακτήρα. Δεν έχει ως μόνο σκοπό την επίλυση προβλημάτων, αλλά και την ίδια την ευχαρίστηση των δημιουργών, όπως στην περίπτωση των παιχνιδιών. Αυτά είναι λίγα μόνο παραδείγματα για να δείξουμε τη θετική όψη της τεχνολογίας η οποία είναι απαραίτητη στην πορεία της εξέλιξης. Το ζητούμενο λοιπόν, εστιάζοντας πάλι στο πλαίσιο των επιχειρήσεων, είναι πώς η παραγωγή μπορεί να είναι περισσότερο ωφέλιμη παρά επιζήμια για τον κόσμο.

Τα είδη των επιχειρήσεων είναι αμέτρητα. Για λόγους οικονομίας θα εστιάσουμε στο παράδειγμα μιας εταιρίας παραγωγής λογισμικού, παράδειγμα το οποίο είναι και η αφορμή για τη συγγραφή αυτού δοκιμίου. Προτεραιότητα είναι η μείωση του οικολογικού αποτυπώματος και η εναρμόνιση με το περιβάλλον. Σε επίπεδο καθημερινότητας διάφορα μέτρα μπορούν να ληφθούν. Κάποια από αυτά είναι η μείωση των αναλώσιμων προϊόντων στα αναγκαία, η χρήση μη ρυπογόνων προϊόντων όπως τα πλαστικά όσο περισσότερο γίνεται, σε περίπτωση παροχής σίτισης στα στελέχη της εταιρίας η εκμηδένιση ή η ελαχιστοποίηση στα απαραίτητα προϊόντα ζωικής προέλευσης με την προϋπόθεση οι συνθήκες παραγωγής να σέβονται τα ζώα, η κατανάλωση φυτικών προϊόντων που έχουν παραχθεί με σεβασμό στη γη και στο οικοσύστημα χωρίς τοξικά φυτοφάρμακα για παράδειγμα, το μοίρασμα των οχημάτων κατά τη μεταφορά στην εργασία ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ενέργεια μεταφοράς ανά άτομο και η οποιαδήποτε αγορά υλικού προϊόντος – αναλώσιμου ή μη – να έχει όσο το δυνατόν εγγύτερη προέλευση στο χώρο της εταιρίας ώστε να ελαχιστοποιείται η ενέργεια μεταφοράς και σε αυτή την περίπτωση. Η καλλιέργεια της οικολογικής συνείδησης στα μέλη της εταιρίας και η επιλογή μελών που έχουν τέτοια πρόθεση. Με σεβασμό στην ατομική ελευθερία των μελών από τη μία πλευρά, αλλά από την άλλη πλευρά ένα άτομο που για παράδειγμα κάθε χρόνο αγοράζει ένα νέο αυτοκίνητο συμβάλλει σε μία καταστροφή στην οποία μόνο σε ιδιάζουσες περιπτώσεις δε θα δινόταν σημασία. Τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι το να παρήγαγε πολύ μεγάλο έργο ή να υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος όπως η μηχανολογική μελέτη για παράδειγμα.

Όσον αφορά τις υποδομές τις εταιρίας η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τις ενεργειακές της ανάγκες είναι κομβική. Και αν υπάρχουν πάροχοι ηλεκτρονικών υπηρεσιών η εξασφάλιση ότι και οι πάροχοι έχουν την ίδια πολιτική όπως κατά προτίμηση και οι κατασκευάστριες εταιρίες από τις οποίες προμηθεύονται υλικά όπως υπολογιστές και τα λοιπά. Αυτό μαζί με την εξασφάλιση ότι οι εταιρίες προμήθειας ακολουθούν τους κανόνες οικολογικής παραγωγής όπως η χρήση φίλτρων όπου υπάρχει καύση. Η ίδια η εταιρία μπορεί να χρησιμοποιεί εγκαταστάσεις που είναι καλώς μονωμένες με τις ελάχιστες ενεργειακές απαιτήσεις και έχουν χτιστεί με πρώτες ύλες φιλικές προς το περιβάλλον όπως η λάσπη, αλλά παράλληλα πληρούν τις απαιτήσεις λειτουργικότητας και ασφάλειας και αξιοποιούν έγκυρες αρχιτεκτονικές μεθόδους. Επίσης έχει σημασία η ανάπτυξη αλγορίθμων οι οποίοι είναι αποδοτικοί και καταναλώνουν όσο το δυνατόν λιγότερη ενέργεια κατά την εφαρμογή τους όπως και η μειωμένη χρήση συσκευών από την εταιρία. Χρειάζεται μελέτη ώστε η αντικατάσταση των παλιών συσκευών όπως οι υπολογιστές να γίνεται σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και φυσικά να ανακυκλώνονται. Οι εγκαταστάσεις της εταιρίας μπορούν να έχουν εξωτερικές εκτάσεις με δέντρα δημιουργώντας τοπικά οικοσυστήματα.

Μία εταιρία μόνη της δεν μπορεί να λύσει τα οικολογικά ζητήματα όπως ένα άτομο δεν μπορεί να λύσει μόνο του τα κοινωνικά ζητήματα. Το να κάνει όμως αυτό που της αναλογεί και να δικτυώνεται με κοινωνικές δομές, οργανισμούς και συλλογικές δράσεις είναι στη σωστή κατεύθυνση. Η κοινωνική και οικονομική δικτύωση με εταιρίες που έχουν όμοιες πολιτικές, η σύνδεση με οικολογικά κινήματα, η χρηματοδότηση και η απόχτηση οικολογικών πρακτικών και τεχνολογιών όπως οι επεξεργαστές υπολογιστών με χαμηλότερες απώλειες ενέργειας είναι κάποια βήματα προς τα εκεί. Σε επίπεδο νοοτροπίας χρειάζεται να τονιστεί η μη εμμονή με την παραγωγή προϊόντων τεχνολογίας. Να παράγουμε προϊόντα για να ζούμε καλύτερα και όχι να ζούμε για να παράγουμε και να καταναλώνουμε προϊόντα.

Επιπλέον κάθε πράξη εντάσσεται σε ένα κύκλο. Όταν παράγεται ένα νέο προϊόν, ένα κινητό τηλέφωνο για παράδειγμα χρειάζεται κάποιος χρόνος για να γίνει οργανικό κομμάτι της κοινότητας που το χρησιμοποιεί. Να το μάθει, να εκπαιδευτεί στο πότε το χρειάζεται και πώς να το χρησιμοποιεί χωρίς να τη βλάπτει αλλά και να εφεύρει τις μεθόδους που αυτό μπορεί να παράγεται χωρίς να καταστρέφει το περιβάλλον. Αυτός ο κύκλος στη δική μας κοινωνία παραλείπεται και προχωράμε κατευθείαν στην παραγωγή ενός καλύτερου κινητού προκαλώντας καταστροφή και δυσαρμονία τόσο στο περιβάλλον όσο και στις ανθρώπινες σχέσεις. Οι εταιρίες θα πρέπει να εφαρμόζουν έναν οικολογικά βιώσιμο ρυθμό παραγωγής προϊόντων, να στοχεύουν στην ανθεκτικότητα των προϊόντων τους ώστε να μη χρειάζεται να παράγουν διαρκώς νέα, να χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις τους για την παραγωγή προϊόντων όμοιας τεχνολογίας και να επεκτείνονται σε άλλους τομείς παραγωγής και υπηρεσιών όπως η εκπαίδευση του πληθυσμού στη χρήση τεχνολογιών ώστε να η μείωση μιας συγκεκριμένης παραγωγής να μην οδηγεί στην καταστροφή τους.

Κάπου εδώ τελειώνει το παρόν δοκίμιο. Τα οικολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή ως κοινωνία είναι μεγάλα και αποτελούν μία από τις βασικές υπαρξιακές απειλές της ζωής στον πλανήτη γη. Τα φυτά και τα υπόλοιπα ζώα μαζί με την ισορροπία που έχει επιτευχθεί με το πλανητικό περιβάλλον είναι έργα τέχνης ανεκτίμητης αξίας τα οποία ακόμη δεν έχουμε καν κατανοήσει και κινδυνεύουν να χαθούν. Κάθε εκατοστό ενός δάσους περιέχει εκατομμύρια κύτταρα το καθένα από τα οποία είναι ένα αριστούργημα από άποψη μηχανικής, σε βαθμό που οι πόλεις που χτίζουμε με τους συσσωρευόμενους τόνους τσιμέντου μοιάζουν με βάρβαρες γελοιότητες. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι τα αίτια της οικολογικής καταστροφής είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ανθρωπογενή. Καλούμαστε να δράσουμε αν θέλουμε να έχουμε μέλλον. Η θεματική της οικολογίας δεν εξαντλείται εύκολα, όμως εδώ έγινε μια σύνοψη μερικών σημαντικών αρχών και πρακτικών. Αν οι διάφορες εταιρίες και οργανισμοί υιοθετούσαν αυτές τις προτάσεις σε μεγάλη κλίμακα, θα υπήρχε ουσιαστική και τεράστια πρόοδος στην επίλυση των οικολογικών ζητημάτων. Ας κάνουμε λοιπόν ως άτομα και ως ομάδες ό,τι μπορούμε με αγάπη απέναντι σε εμάς και στο οργανικό και ανόργανο περιβάλλον μας του οποίου είμαστε μέρος.